Unicode
ျမန္မာ့မီးရထား စတင္ေျပးဆြဲသည့္ ၁၈၇၇ မွ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ၁၉၅၈ ထိ ေရေႏြးေငြ႕သုံးစက္ေခါင္းမ်ားျဖင့္သာ ရထားမ်ားေျပးဆြဲခဲ့သည္။
စက္ေခါင္းမ်ားကို အဂၤလန္၊ အေမရိကန္ ၊ စေကာ့တလန္၊ ဆြတ္ဇာလန္၊ ဂ်ာမနီ၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္ စေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ မွာယူတင္သြင္း အသုံးျပဳခဲ့သည္။
စာရင္းမ်ားအရ ၿဗိတိသ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ၃၆၂ လုံး၊ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးခ်ိန္တြင္ ၈၄ လုံးက်န္ရွိခဲ့ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေခတ္တြင္ ၂၅၅ လုံး အသုံးျပဳေျပးဆြဲခဲ့သည္။
ဒီဇယ္စက္ေခါင္းမ်ားကိုမူ ၁၉၅၈ တြင္မွ စတင္အသုံးျပဳခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၈ တြင္ ထင္း၊ ေက်ာက္မီးေသြး သုံးသည့္စနစ္မွ မီးထိုးဆီသုံးစနစ္သို႔ စတင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၈ ခုနစ္တြင္ လက္က်န္ ေရေႏြးေငြ႕စက္ေခါင္းမ်ားအားလုံး အသုံးျပဳျခင္းမွ ရပ္နားခဲ့ပါသည္။
ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားမ်ားအတြက္ အထူးရထားခရီးစဥ္ေျပးဆြဲႏိုင္ရင္ ေရေႏြးေငြ႕ စက္ေခါင္း ၄ လုံး အသုံးျပဳေျပးဆြဲႏိုင္ေသာ အေျခအေနႏွင့္ က်န္ရွိေနပါသည္။
ျမန္မာ့မီးရထားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၌ အိႏၵိယၿပီးလွ်င္အေစာ ဆုံးဟု ဆိုရေပမည္။ျမန္မာ့မီးရထားသည္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံထက္(၅၂)ႏွစ္၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံထက္(၂၄)ႏွစ္ ေနာက္က်ၿပီးရထားလုပ္ငန္းကို စတင္ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ရာ ၂၀၁၉ႏွစ္တြင္ (၁၄၄)ႏွစ္ ရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံ ရထားလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သက္တမ္းရင့္သည့္ ရထားလုပ္ငန္းတစ္ခု အျဖစ္ တည္ရွိပါသည္။
၁၈၇၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၁ ရက္ေန႔ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးတြင္ ႀကီးက်ယ္စည္ကားေသာ အခမ္းအနားျဖင့္ မီးရထား႐ုံတခုလုံး အလံျဖဴ၊
အလံနီ၊ ပန္းႏြယ္၊ ပန္းခက္မ်ား စီခ်ယ္ကာ နံနက္ ၆ နာရီတြင္ အေျမာက္ႀကီး၊ အေျမာက္ငယ္ ပစ္ေဖာက္ကာ ဖြင္လွစ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သုံးျပည္ေထာင္ခ႐ိုင္ မဟာဝန္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီး မစၥတာ သြန္ပဆင္ႏွင့္ အထူးဧည့္သည္ေတာ္မ်ား လိုက္ပါလာသည့္
အထူးတြဲပါ လူစီး ၁၂ တြဲကို စက္ေခါင္းအမွတ္ A.O1(ျမန္မာအေခၚ အာဝါး ေခါင္းတြဲ) က ခ်ိတ္ဆြဲ၍ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးမွ အင္းစိန္သို႔ နံနက္ ၆ နာရီတြင္ ခုတ္ေမာင္းခဲ့သည္။
ၾကည့္ျမင္တိုင္ႏွင့္ သမိုင္း ႐ုံေတာ္မ်ားတြင္ ေခတၱရပ္နားကာ အင္းစိန္စက္ေခါင္းျပင္အလုပ္႐ုံကို ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးၾကၿပီး ရန္ကုန္သို႔ျပန္ရာ ည ၈ နာရီတြင္ ေခ်ာေမာစြာ ျပန္လည္ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။
၁၆၃ မိုင္ အကြာအေဝးရွိ မီးရထားလမ္း၌ လူသူႏွင့္ ကုန္စည္တင္ေဆာင္ရန္ကိုမူ
ေမလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဖြင့္လွစ္ၿပီး၊ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးမွ ျပည္ၿမိဳ႕အထိ ဘူတာစခန္းစဥ္ ၁၇ ခု သတ္မွတ္ကာ လူတဦးအတြက္ ဘူတာစခန္းစဥ္ တခုမွ တခုသို႔ စီးနင္းခ ပထမတန္း ၈ ပဲ၊ ဒုတိယတန္း ၄ ပဲ၊ တတိယတန္ ၂ ပဲ ျဖစ္သည္။
ရန္ကုန္မွ ျပည္သို႔ ပထမတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူမ်ားအတြက္ ၈ က်ပ္ ၈ ပဲ၊ ဒုတိယတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူအတြက္ ၄ က်ပ္ ၄ ပဲ၊ တတိယတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူအတြက္ ၂ က်ပ္ ၂ ပဲ သတ္မွတ္ထားသည္။
အဂၤလိပ္တို႔သည္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး စီမံကိန္းမ်ား အက်ိဳးအတြက္ ရန္ကုန္-ျပည္ မီးရထားလမ္းကို ေဖာက္လုပ္ရန္ ေရွးယခင္ကတည္းက ႀကံစည္ေနျခင္းျဖစ္ၿပီး
ဝန္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီး ကာနယ္ဖိုက္ခ်္က ဆင္းမလားရွိ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒ္ေမယိုး ထံသို႔ ၁၈၆၉ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္
မီးရထားလမ္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာတေစာင္ေရးပို႔ခဲ့ရာ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကလည္း ထိုလမ္းစီမံကိန္းကို ႏွစ္သက္ၿပီး၊ ၿဗိတိသွ်ပိုင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္သည္
အိႏၵိယႏွင့္ အလွမ္းေဝး၍ ကိုက္ အက်ယ္ျခင္း မတူေစလို၊ စရိတ္အသက္သာဆုံး အေပါ့ပါးဆုံး ျဖစ္ေသာ ကိုက္က်ဥ္းလမ္း ျဖစ္လွ်င္ အျမတ္ထြက္မည္ဟု ယုံၾကည္ေၾကာင္း စာျပန္ခဲ့သည္။
ထို႔အတြက္ ၁၈၆၄ ခုႏွစ္ကတည္းက ရန္ကုန္-ျပည္ ေပတရာလမ္းအတြက္ ေဖာက္လုပ္ထားသည့္ လမ္းအူေၾကာင္းကို
တာေဘာင္လမ္းမ်ား ျမႇင့္တင္ေပးကာ မ်က္ႏွာျပင္ ညီေအာင္ ညႇိကာ အသုံးခ်ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ၁၈၇၄ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ၃ ႏွစ္အတြင္း အၿပီးေဖာက္လုပ္ရန္ လုပ္ခေဈးေပါေသာ အိႏၵိယမွ ကုလားလုပ္သား အမ်ားအျပားကို အသုံးျပဳခဲ့သည္။
လမ္းေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းအစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ကို ၿဖိဳခ်ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေလသည္။
ထိုလမ္းအတြက္ စုစုေပါင္း က်ပ္ေငြ ၁၁၇ ၅၃ ၀၀၀ ကုန္က်ၿပီး ဧရာဝတီအစိုးရမီးရထားလမ္းဟုအမည္ေပးခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ဆင္ေျခဖုံးေဒသမ်ားရွိ ျပည္သူအမ်ားဆက္သြယ္သြားလာရာ၌လြယ္ကူသက္သာေစရန္၊
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရး စီမံကိန္းတစ္ခုကိုဒုတိယကမာၻစစ္ မျဖစ္ပြားမီကပင္ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္ပြားလာသျဖင့္ ထိုစီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
အိမ္ေစာင့္အစိုးရ လက္ထက္မွသာ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းစီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္႐ြက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၿပီး
၁၉၅၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀)ရက္ေန႔တြင္ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း စတင္၍ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လ (၁၉)ရက္ေန႔တြင္ ၿပီးစီးခဲ့သည္။
၎ေနာက္အစိုးရအဆက္ဆက္မွရထားလမ္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ရာ၁၉၈၈ခုႏွစ္မတိုင္မီ
ရထားသံလမ္းမိုင္ (၂၇၉၃)မိုင္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၉ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလအထိ ရထားသံလမ္းမိုင္ (၄၂၈၈)မိုင္ အထိ ေဖာက္လုပ္ ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
Crd
Zawgyi
ျမန္မာ့မီးရထား စတင္ေျပးဆြဲသည့္ ၁၈၇၇ မွ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ၁၉၅၈ ထိ ေရေႏြးေငြ႕သုံးစက္ေခါင္းမ်ားျဖင့္သာ ရထားမ်ားေျပးဆြဲခဲ့သည္။
စက္ေခါင္းမ်ားကို အဂၤလန္၊ အေမရိကန္ ၊ စေကာ့တလန္၊ ဆြတ္ဇာလန္၊ ဂ်ာမနီ၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္ စေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ မွာယူတင္သြင္း အသုံးျပဳခဲ့သည္။
စာရင္းမ်ားအရ ၿဗိတိသ်ကိုလိုနီေခတ္တြင္ ၃၆၂ လုံး၊ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီးၿပီးခ်ိန္တြင္ ၈၄ လုံးက်န္ရွိခဲ့ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေခတ္တြင္ ၂၅၅ လုံး အသုံးျပဳေျပးဆြဲခဲ့သည္။
ဒီဇယ္စက္ေခါင္းမ်ားကိုမူ ၁၉၅၈ တြင္မွ စတင္အသုံးျပဳခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၈ တြင္ ထင္း၊ ေက်ာက္မီးေသြး သုံးသည့္စနစ္မွ မီးထိုးဆီသုံးစနစ္သို႔ စတင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၈ ခုနစ္တြင္ လက္က်န္ ေရေႏြးေငြ႕စက္ေခါင္းမ်ားအားလုံး အသုံးျပဳျခင္းမွ ရပ္နားခဲ့ပါသည္။
ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ကမာၻလွည့္ခရီးသြားမ်ားအတြက္ အထူးရထားခရီးစဥ္ေျပးဆြဲႏိုင္ရင္ ေရေႏြးေငြ႕ စက္ေခါင္း ၄ လုံး အသုံးျပဳေျပးဆြဲႏိုင္ေသာ အေျခအေနႏွင့္ က်န္ရွိေနပါသည္။
ျမန္မာ့မီးရထားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၌ အိႏၵိယၿပီးလွ်င္အေစာ ဆုံးဟု ဆိုရေပမည္။ျမန္မာ့မီးရထားသည္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံထက္(၅၂)ႏွစ္၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံထက္(၂၄)ႏွစ္ ေနာက္က်ၿပီးရထားလုပ္ငန္းကို စတင္ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ရာ ၂၀၁၉ႏွစ္တြင္ (၁၄၄)ႏွစ္ ရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံ ရထားလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ သက္တမ္းရင့္သည့္ ရထားလုပ္ငန္းတစ္ခု အျဖစ္ တည္ရွိပါသည္။
၁၈၇၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၁ ရက္ေန႔ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးတြင္ ႀကီးက်ယ္စည္ကားေသာ အခမ္းအနားျဖင့္ မီးရထား႐ုံတခုလုံး အလံျဖဴ၊
အလံနီ၊ ပန္းႏြယ္၊ ပန္းခက္မ်ား စီခ်ယ္ကာ နံနက္ ၆ နာရီတြင္ အေျမာက္ႀကီး၊ အေျမာက္ငယ္ ပစ္ေဖာက္ကာ ဖြင္လွစ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သုံးျပည္ေထာင္ခ႐ိုင္ မဟာဝန္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီး မစၥတာ သြန္ပဆင္ႏွင့္ အထူးဧည့္သည္ေတာ္မ်ား လိုက္ပါလာသည့္
အထူးတြဲပါ လူစီး ၁၂ တြဲကို စက္ေခါင္းအမွတ္ A.O1(ျမန္မာအေခၚ အာဝါး ေခါင္းတြဲ) က ခ်ိတ္ဆြဲ၍ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးမွ အင္းစိန္သို႔ နံနက္ ၆ နာရီတြင္ ခုတ္ေမာင္းခဲ့သည္။
ၾကည့္ျမင္တိုင္ႏွင့္ သမိုင္း ႐ုံေတာ္မ်ားတြင္ ေခတၱရပ္နားကာ အင္းစိန္စက္ေခါင္းျပင္အလုပ္႐ုံကို ၾကည့္ရႈစစ္ေဆးၾကၿပီး ရန္ကုန္သို႔ျပန္ရာ ည ၈ နာရီတြင္ ေခ်ာေမာစြာ ျပန္လည္ဆိုက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။
၁၆၃ မိုင္ အကြာအေဝးရွိ မီးရထားလမ္း၌ လူသူႏွင့္ ကုန္စည္တင္ေဆာင္ရန္ကိုမူ
ေမလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ ဖြင့္လွစ္ၿပီး၊ ရန္ကုန္ဘူတာႀကီးမွ ျပည္ၿမိဳ႕အထိ ဘူတာစခန္းစဥ္ ၁၇ ခု သတ္မွတ္ကာ လူတဦးအတြက္ ဘူတာစခန္းစဥ္ တခုမွ တခုသို႔ စီးနင္းခ ပထမတန္း ၈ ပဲ၊ ဒုတိယတန္း ၄ ပဲ၊ တတိယတန္ ၂ ပဲ ျဖစ္သည္။
ရန္ကုန္မွ ျပည္သို႔ ပထမတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူမ်ားအတြက္ ၈ က်ပ္ ၈ ပဲ၊ ဒုတိယတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူအတြက္ ၄ က်ပ္ ၄ ပဲ၊ တတိယတန္းမွ လိုက္ပါလိုသူအတြက္ ၂ က်ပ္ ၂ ပဲ သတ္မွတ္ထားသည္။
အဂၤလိပ္တို႔သည္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး စီမံကိန္းမ်ား အက်ိဳးအတြက္ ရန္ကုန္-ျပည္ မီးရထားလမ္းကို ေဖာက္လုပ္ရန္ ေရွးယခင္ကတည္းက ႀကံစည္ေနျခင္းျဖစ္ၿပီး
ဝန္ရွင္ေတာ္မင္းႀကီး ကာနယ္ဖိုက္ခ်္က ဆင္းမလားရွိ အိႏၵိယဘုရင္ခံခ်ဳပ္ ေလာ့ဒ္ေမယိုး ထံသို႔ ၁၈၆၉ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္
မီးရထားလမ္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာတေစာင္ေရးပို႔ခဲ့ရာ ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ကလည္း ထိုလမ္းစီမံကိန္းကို ႏွစ္သက္ၿပီး၊ ၿဗိတိသွ်ပိုင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္သည္
အိႏၵိယႏွင့္ အလွမ္းေဝး၍ ကိုက္ အက်ယ္ျခင္း မတူေစလို၊ စရိတ္အသက္သာဆုံး အေပါ့ပါးဆုံး ျဖစ္ေသာ ကိုက္က်ဥ္းလမ္း ျဖစ္လွ်င္ အျမတ္ထြက္မည္ဟု ယုံၾကည္ေၾကာင္း စာျပန္ခဲ့သည္။
ထို႔အတြက္ ၁၈၆၄ ခုႏွစ္ကတည္းက ရန္ကုန္-ျပည္ ေပတရာလမ္းအတြက္ ေဖာက္လုပ္ထားသည့္ လမ္းအူေၾကာင္းကို
တာေဘာင္လမ္းမ်ား ျမႇင့္တင္ေပးကာ မ်က္ႏွာျပင္ ညီေအာင္ ညႇိကာ အသုံးခ်ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ၁၈၇၄ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ၃ ႏွစ္အတြင္း အၿပီးေဖာက္လုပ္ရန္ လုပ္ခေဈးေပါေသာ အိႏၵိယမွ ကုလားလုပ္သား အမ်ားအျပားကို အသုံးျပဳခဲ့သည္။
လမ္းေဖာက္လုပ္ရာတြင္ ေရွးေဟာင္းအေမြအႏွစ္ သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္း အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ကို ၿဖိဳခ်ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေလသည္။
ထိုလမ္းအတြက္ စုစုေပါင္း က်ပ္ေငြ ၁၁၇ ၅၃ ၀၀၀ကုန္က်ၿပီး ဧရာဝတီအစိုးရ မီးရထားလမ္းဟုအမည္ေပးခဲ့သည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ဆင္ေျခဖုံးေဒသမ်ားရွိ ျပည္သူအမ်ားဆက္သြယ္သြားလာရာ၌ လြယ္ကူသက္သာေစရန္၊
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးစီမံကိန္းတစ္ခုကိုဒုတိယကမာၻစစ္ မျဖစ္ပြားမီကပင္ ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ဒုတိယကမာၻစစ္ ျဖစ္ပြားလာသျဖင့္ထိုစီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
အိမ္ေစာင့္အစိုး လက္ထက္မွသာ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းစီမံကိန္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္႐ြက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၿပီး
၁၉၅၈ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀)ရက္ေန႔တြင္ ၿမိဳ႕ပတ္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္း စတင္၍ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လ (၁၉)ရက္ေန႔တြင္ ၿပီးစီးခဲ့သည္။
၎ေနာက္ အစိုးရအဆက္ဆက္ မွ ရထားလမ္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ရာ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ မတိုင္မီ
ရထားသံလမ္းမိုင္ (၂၇၉၃)မိုင္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၉ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလအထိ ရထားသံလမ္းမိုင္ (၄၂၈၈)မိုင္ အထိ ေဖာက္လုပ္ ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
Crd
